De kaders die je jezelf stelt bepalen de stappen die je zet. Om verder te komen zal je de grenzen van je comfort zone, je remmende factoren moeten overwinnen. De weg ligt bezaaid met drempels, er zijn verleidelijke zijwegen en de weg is slecht verlicht. Maar jij wil je eigen weg volgen. Naast assertiviteit en zelfvertrouwen is er een derde gedragskenmerk dat je in zal moeten zetten: kwetsbaarheid.
Je kwetsbaar opstellen betekent je fouten toegeven, zeggen dat je iets niet kan, dat je het even niet weet. Je zet je ego even aan de kant. Je laat anderen voor. Je laat mensen uitpraten. Je respecteert de ander. Je staat er voor open dat je zelf wel eens niet gelijk zou kunnen hebben. Ook iemand om hulp vragen is een vorm van kwetsbaarheid. Je geeft aan dat je het niet alleen kan en vraagt iemand om zijn of haar expertise. Daarmee geef je die ander meteen een dosis zelfvertrouwen. Zonder de ander op een voetstuk te plaatsen, uiteraard.
Kwetsbaarheid is het tegenovergestelde van agressie. In plaats van je mening door te drukken laat je juist de andere mening toe.
Want is jouw blik op de werkelijkheid wel de waarheid? Het perspectief van de ander kan zomaar het betere zijn. Op welke feiten heb jij jouw aanname gebaseerd? Is de associatie die jij legt tussen wat je ziet (of denkt te zien) en jouw opvattingen en kennis wel terecht? Of trek je een volledig onterechte conclusie? En is je gedrag dan terecht? Of heb je inside jouw box automatisch gereageerd en ben je in plaats van de juiste, de verkeerde kant op gegaan?
Outside the box denken is ook een vorm van kwetsbaarheid. Je stelt je eigen denkpatronen op de proef en staat open voor andere manieren van denken. Je wijkt af van de gebaande paden door creativiteit toe te laten en toe te staan dat het bestaande niet altijd het beste is. Dat betekent ook dat de manier waarop jij het altijd hebt gedaan niet per definitie de beste is. Dat betekent ook dat jij niet de beste bent. In ieder geval niet per definitie.
Eerlijkheid, redelijkheid en moraliteit kennen ook een negatieve kant. Mensen met een sterke mening of een sterk moreel kompas kunnen nogal overtuigd zijn van hun eigen gelijk. Het gevoel oneerlijk behandeld te worden, benadeeld te worden of gedrag te zien dat ‘gewoon niet kan’ kan allerlei reacties oproepen en bepaald gedrag triggeren. Lang niet altijd is dit gewenst gedrag. Vaak leidt het tot een vorm van agressie. Van stemverheffing naar overheersen naar uiteindelijk fysiek geweld.
Kwetsbaarheid is een vorm van eerlijkheid. Eerlijkheid naar jezelf. En eerlijkheid naar de ander. Een vorm van authenticiteit.
Nu is het helemaal niet zo dat je in je comfort zone helemaal jezelf bent. Integendeel vaak. Want het is helemaal niet comfortabel om altijd maar te zeggen wat je denkt.
Bovendien is authenticiteit geen eigenschap maar een activiteit. Je kiest er in ieder moment voor om authentiek te zijn. Eerlijk, oprecht en betrouwbaar. Er bestaan geen authentieke mensen, wel mensen die vaak authentiek zijn door authentiek gedrag te vertonen. Net als er mensen zijn die van nature meer of minder authentiek zijn. Maar niemand is het altijd.
Sowieso wint eerlijkheid het altijd van oneerlijkheid (remmende factor 27). Denk nog even aan het Johari window. Eerlijk, authentiek en kwetsbaar zijn betekent je façade laten zakken en je arena zo groot mogelijk maken. Het betekent openstaan voor commentaar en feedback om je blinde vlek zo klein mogelijk te maken.
Eerlijkheid duurt niet alleen het langst, het is ook het makkelijkst. Als je liegt of zelfs de waarheid maar een klein beetje verdraait moet je altijd op je hoede zijn wie er meeluistert. Wie heb je wat verteld? Wie praat met wie? Wat als er doorgevraagd wordt? Voor je het weet praat je jezelf vast.
Je hoort mensen weleens zeggen: “De eerlijkheid gebiedt mij te zeggen dat…”. Deze zou nog wel bij de verboden woorden kunnen. Want de eerlijkheid heeft niemand iets te gebieden. Dat kan ook helemaal niet. Dat is je onderbewuste dat spreekt. Of in zweverige taal: ‘je ware zelf’.
Je arena zo groot mogelijk maken betekent zoveel en zo vaak mogelijk jezelf zijn. Assertief zijn en zeggen wat je wil zeggen zonder dat helemaal in te kleden met moeilijke woorden omdat je anders over wil komen omdat je denkt dat de ander je dan beter vindt leidt af. Zie je ook hoe complex de vorige zin is? Die moest je wel even twee keer lezen? Precies dat doen we dagelijks in ons brein. Hele ingewikkelde constructies bedenken die uiteindelijk een heel eind af liggen van de eigenlijke bedoeling. De ander merkt dat en brengt je daarmee verder van je doel omdat hij jou minder snel zal helpen. Omdat hij je niet gelooft. Niet vertrouwt zelfs, misschien.
Ook hier ligt uiteraard weer een nuance. Eerlijk en assertief zijn betekent niet dat je altijd maar je ongezouten mening over alles moet geven. Pas op voor de botte bijl. Je wil niemand onnodig beschadigen of pijn doen. Dat heeft ook voor jezelf een negatief effect. Wees duidelijk en eerlijk als je kritiek geeft. Bekritiseer iemands gedrag, niet zijn persoonlijkheid.
Let op: in de volgende zinnen staat heel vaak het woord ‘niet’. Goed opletten dus.
Kwetsbaar zijn gaat over het toegeven van je fouten, maar niet over teleurgesteld zijn in je eigen kunnen. Het gaat over het ter discussie stellen van je eigen standpunten, maar niet over onzekerheid. Het gaat over dat je aangeeft dat je iets niet kan, maar niet over schaamte. Het gaat niet over angst. Het gaat over dat je bedenkt wat iets met je doet en wat je daarvan vindt. Het gaat over dat je bewust nadenkt over je reactie. Het gaat over dat je bedenkt wat je denkt. En dat je daar eerlijk over bent. Dat je eerlijk bent over wat je vindt. Wat je belangrijk vindt. Dat je eerlijk en objectief bekijkt waar je dankbaar voor bent. Dat je eerlijk bent over wat je hebt bereikt. En dat je eerlijk bent over wat je wil bereiken. En dat dat iets anders is dan de mensen om je heen. En of je bereid bent de bijbehorende prijs te betalen.
Je kent de Wet van de Omkering. Deze is ook op kwetsbaarheid van toepassing. Als je je kwetsbaar opstelt en je eerlijk bent over je tekortkomingen, zullen er mensen zijn die daarop gaan reageren op een manier die je niet leuk vindt. En of ze het nou zo bedoelden of niet, jouw rare mensenbrein maakt er wel wat van dat negatief is naar jou. Iedereen die een stap in de arena zet zal ooit uitgejoeld worden. Je laat je façade zakken als een schild. Je bent letterlijk kwetsbaar. Mensen kunnen en zullen je kwetsen.
Door het venster van social media zie je dat dagelijks gebeuren. Het maakt niet uit wat voor een fantastische heldendaad iemand verricht heeft er is altijd wel iemand die daar iets negatiefs op weet te zeggen. Sterker nog, tachtig procent van de comments zal negatief zijn. Negativiteit is leuk.
Kwetsbaarheid is de basis voor relaties. Met kwetsbaarheid kan je vertrouwen van anderen winnen en betrouwbaar overkomen.
Zonder kwetsbaarheid is er geen empathie. Hoe kan je je inleven in de gevoelens van iemand anders als jij de enige bent die gelijk kan hebben? Hoe kan iemand andere gevoelens hebben dan jij?
Stel je eens een relatie voor (een huwelijk, een liefdesrelatie of een hechte vriendschap) zonder kwetsbaarheid: die kan niet bestaan.
Het vragen en ontvangen van feedback vereist ook kwetsbaarheid. Zonder feedback te vragen krijg je geen feedback en weet je niet waar je moet verbeteren en verbeter je dus niet.
Je kan het niet alleen. Kwetsbaarheid is wederkerig. Dat is de enige manier. Ga niet om met mensen die niet eerlijk en kwetsbaar zijn. Negeer ze. Zoek mensen die wel eerlijk en open naar jou zijn. Anders weet je nooit wat je aan ze hebt. Bovendien ga je zelf vaak meedoen. Omdat je hun gedrag spiegelt. Omdat je erbij wil horen. Je gaat meelachen om domme grappen. Je maakt er zelf ook een paar. Je gaat ook stoer doen en opscheppen over je prestaties. Je kraakt ook die ene rare collega af. Je stelt je meerderwaardig op ten opzichte van die andere afdeling. Doe je het niet, val je buiten de groep. Wil je erbij blijven horen, moet je meedoen.
Stap eruit. Of beter nog: stap er vanaf het begin al niet in. Het is drijfzand en je zakt steeds dieper weg. Voor je het weet hoor je erbij en ben je ook ‘een van die lui’. Dat wil je niet.
Geef anderen complimenten, waardeer ze zonder ze op een voetstuk te plaatsen.
Die complimenten zijn gebaseerd op jouw norm van ‘goed’. Iemand kan alleen iets goed doen als er een norm voor ‘goed’ is. En ook voor slecht. Opkomen voor jouw normen en waarden is, net als ervoor uitkomen wat je wel en niet goed vindt, een teken van kwetsbaarheid.
En die kwetsbaarheid vereist lef. Lef om jezelf te zijn, jezelf te uiten en jezelf te laten zien. Daarover gaat mijn blog volgende week: over lef.
Groeten,
Frank
Deze post (of een bewerking daarvan) is onderdeel van mijn boek ‘En nu echt!’. Klik hier voor meer info.
