Je kunt jezelf met je eigen taalgebruik letterlijk op andere gedachten brengen. Dat kan tegen je werken en dat kan je voor je laten werken. Zoals je weet snapt je brein er toch niks van, dus maak daar handig gebruik van.
Er is een aantal woorden dat je maar beter helemaal nooit meer kan gebruiken. Als je een van deze woorden uitspreekt, of je hoort iemand anders het gebruiken moet je opletten. Want wat bedoelt hij of zij nou te zeggen?
Probleem
Over het concept ‘probleem’ heb ik het al gehad. Een probleem is slechts een combinatie van feiten, waarvan die combinatie voor jou ongunstig is. Vaak komt het neer op een enkel feit en zelfs is er vaak helemaal geen probleem omdat jouw brein een van de feiten verkeerd ziet of interpreteert. Als je dat ene feit oplost, accepteert, of er een mogelijkheid van maakt bestaat je probleem niet meer. Stap uit de dramadriehoek, kijk objectief met een positieve mentale instelling en driekwart van je problemen lost op.
Niet
Ook het woord ‘niet’ heb ik al met je besproken. Je hersenen kennen het woord ‘niet’ niet. Vermijd het gebruik van dit woord zoveel mogelijk. Formuleer zinnen positief, zeker als het gaat over gedragsverandering of doelen. Heb het over dingen die je wel gaat doen en hoe je ze ander gaat doen in plaats van over het stoppen van gedrag en dingen niet meer doen.
Moeten
Zo is het ook met ‘moeten’. Als je ‘moeten’ gebruikt kan je je afvragen van wie dat moet. Als het moet van jezelf omdat je het wil en ook echt wil (dat voel je ook zo) dan is het goed. Moet het van een ander? Stel je doel bij. Moet het van jezelf maar voelt het als een verplichting? Stel je doel bij. Doe je het voor jezelf om zo toch stiekem anderen te plezieren of omdat je denkt dat anderen dat een goed idee vinden? Stel je doel bij.
Als je gaat bijstellen kan het goed zijn dat je er toch achter komt dat je doel wel goed is maar dat je het bijvoorbeeld verkeerd had geformuleerd. Of te scherp. Dan is het goed.
Proberen
Houd iemand een potlood voor zijn neus en vraag hem te ‘proberen’ het te pakken. De ander zal het potlood pakken. Logisch. Maar dat vroeg je niet. Je vroeg om het te ‘proberen’. De ander heeft gefaald. ‘Proberen bestaat niet’, leerde ik van mijn co-trainer Hans Sint Nicolaas. Je kunt iets doen of je kunt het niet doen. En je kunt slagen en falen. Maar je kan het niet proberen. In het woord ‘proberen’ zit een excuus verstopt. Zodat je achteraf kunt zeggen: “Ja, maar ik heb het wel geprobeerd”. Nee. Je hebt het gedaan. En het is mislukt. En je hebt geleerd hoe het niet moet. Je hebt je kwetsbaar opgesteld, je hebt een risico genomen, je hebt het aangedurfd. Top! Volgende poging.
Hoeveel beter voelt het om te zeggen “Ik heb het gedaan!” dan “Ik heb het geprobeerd”? In de tweede zin kan je alleen maar een excuus lezen. En je gaat er direct vanuit dat het mislukt is. Er is ook niemand die de Mount Everest beklimt en terwijl hij met kracht een valg in de sneeuw ramt uitroept: “Yes! Ik heb het geprobeerd!” Nee, dat zegt alleen diegene die na drie dagen onverrichterzake in het basiskamp terugkomt. En wie dat zegt zou het al nooit gaan halen, want die geloofde er zelf al niet in.
Eigenlijk
Tijdens het schrijven van dit hoofdstuk kwam ik erachter dat ik in mijn manuscript maar liefst 37 keer het woord ‘eigenlijk’ had gebruikt in het manuscript. Ik kon bijna alle woorden zo weghalen. Maakte direct de tekst sterker en overtuigender. Ik heb er bewust nog een paar laten staan. Kijk maar eens hoe makkelijk je een zin zonder dat woord kunt lezen en wat dat met de kracht van die zin doet.
Als je iets ‘eigenlijk’ liever zou doen, dan wil je dat liever doen. In ‘eigenlijk’ zit een excuus en achter een zin met ‘eigenlijk’ hoor je automatisch een ‘komma-maar’. “Ik zou eigenlijk liever dat willen doen.” Maar blijkbaar is een reden dat we dat toch niet gaan doen, maar daar gaan we het niet over hebben, want je durft dat niet bespreekbaar te maken. Het is een vorm van subassertiviteit, je zegt iets zonder iets te zeggen en als je gesprekspartner het niet oppakt zal het onbesproken blijven. Alleen als je gesprekspartner empathisch genoeg is om het op te pikken en jouw belang of het belang van jullie relatie zwaarder laat wegen dan zijn of haar eigen belang zal die er op ingaan. Met het woord ‘eigenlijk’ geef je de regie uit handen.
Ooit
Net zoals je dingen niet kunt proberen, kan je dingen ook niet ‘ooit’ doen. Het woord ‘ooit’ heeft eigenlijk vijf letters. Er hoort een ‘N’ voor. Intenties, plannen en voornemens, allemaal heel mooi. Als je het niet concreet maakt ga je het niet doen.
Ze
Praat niet over ‘ze’. Of ‘het bedrijf’, ‘de organisatie’, ‘het management’. Benoem een persoon anders kan je er ook niets aan doen en ben je gevolg, het slachtoffer. Mensen hebben een naam. En die kan je aanspreken. Daar kan je iets van verwachten. Je niets van ‘het management’ verwachten en al helemaal niet van ‘het bedrijf’. Het bedrijf is een logo en een naam. Het gaat om jouw manager, jouw collega of de directeur. Dat zijn echte mensen die echte acties kunnen nemen.
Eigenlijk zou je het ooit moeten doen. En ze moeten je daarbij helpen. Maar dat doen ze niet. En jij gaat ook niks doen. Net als bij problemen gaat het om feiten. En maak het klein en overzichtelijk, zodat je het ook concreet voor je kan zien. Een te groot en te vaag verhaal inspireert niet. Zorg voor een actief taalgebruik. Je gaat dat en dat doen en wel dan en dan. Ik moet je op een vooraf bepaald moment kunnen opbellen en dan moet je kunnen bewijzen dat je het gedaan hebt. SMART dus. Specifiek, meetbaar, ambitieus, realistisch en tijdsgebonden. De A in SMART is meestal van acceptabel of aanvaardbaar, maar dat vind ik te lafjes. Je moet jezelf wel uitdagen om net over je eigen grens te gaan.
Groeten,
Frank
Deze post (of een bewerking daarvan) is onderdeel van mijn boek ‘En nu echt!’. Klik hier voor meer info.
