Door voor jezelf op te komen en je eigen weg te gaan kom je verder op de weg die jij wil volgen. Als je goed weet wie je bent, waarom je doet wat je doet en wat bij jou stress veroorzaakt ben je beter in staat de juiste keuzes te maken, om niet te handelen naar de verwachtingen van anderen, maar echt te voelen wat je zelf wil doen en ook beter je grenzen aan te geven. Als je weet wat echt belangrijk voor je is kan je je daar op focussen zonder bang te zijn al die andere dingen te missen en bang te zijn wat anderen daar van vinden. Jij weet dat je die kant op wil, dat je dat wil doen en wat dat je brengt. Daar kan niemand je vanaf houden.
Dat klinkt allemaal heel egoïstisch. En dat is het ook. Maar je functioneert nu eenmaal beter als meer naar jezelf luistert. Dat betekent niet dat je dat allemaal alleen hoeft te doen. Integendeel zelfs. In mijn blog over waarom je zou willen veranderen heb ik al beschreven hoe belangrijk is om samen te werken, je doelen te delen en te praten over wat je bezighoudt.
Je kunt een ander betrekken bij je plan om zo een ‘verplichting’ te creëren. Maar je kan ook een wekker zetten, herinneringen in je agenda zetten, of stickers of plakbriefjes plakken. Als het je maar herinnert aan het doel dat je hebt.
Hoe mooi je doelen ook zijn en hoe goed je jezelf inmiddels ook kent, als jij niks doet gebeurt er niks. Ik heb je verteld over hoe je regie kunt nemen, hoe je kunt beginnen met kleine stapjes en focus moet hebben op de juiste dingen. Je moet assertief zijn. Maar wat is assertiviteit? Voordat ik je dat ga vertellen vertel ik je eerst wat assertiviteit niet is.
Als eerste is er subassertiviteit. Subassertief gedrag is nee denken en ja zeggen. Of andersom natuurlijk. Je stilhouden of snel toegeven. Je komt niet op voor je eigen mening en je eigen doelen. Geen kritiek durven geven en onenigheid vermijden valt hier ook onder. En het moeilijk vinden om complimenten te ontvangen. Subassertieve mensen gebruiken veel woorden als ‘eigenlijk’, ‘proberen’ en ‘ooit’ en zijn vaak slachtoffer van de situatie.
Je cijfert jezelf weg ten koste van anderen. Je zet jezelf op de achtergrond en laat anderen voor je staan. Hiermee bereik je natuurlijk helemaal niets. Je doet het misschien om aardig gevonden te worden, maar mensen zullen over je heen gaan lopen en je een slappeling vinden zonder eigen mening.
Tegenover subassertiviteit staat agressiviteit. Je stem verheffen, anderen overheersen, slecht luisteren, je mening doordrammen, misbruik maken van macht, overdreven veel kritiek op anderen hebben, het zijn allemaal vormen van agressief gedrag. Naast logische vormen als schreeuwen, slaan, schoppen en haren trekken. Je plaatst jezelf boven de ander door de ander klein te maken. Met agressief gedrag kan je op de korte termijn je mening doordrukken, maar je bouwt er op de lange termijn geen relaties mee en dit zal uiteindelijk tegen je gaan werken.
Een variant van agressiviteit is passief agressief gedrag. Passief agressieve mensen zijn meester in het verstoppen van boodschappen tussen de regels. De welbekende steken onder water. Iets zeggen zonder het te zeggen, vaak met een grapje. “Nee tuurlijk, je mag best een tientje lenen, zou wel tof zijn als je me deze keer wel terugbetaalt.” “Ja, goed joh, patat halen, vet lekker. Lekker vet, eigenlijk.” “Passief agressief? Nou, ik ben het niet, in tegenstelling tot iemand anders in deze kamer…” Met intonatie, een sarcastisch lachje en het gebruik van klemtonen kan een ogenschijnlijk normale reactie in bepaalde context ineens een ondertoon krijgen.
Assertiviteit is eigenlijk het tegenovergestelde van dit soort gedrag. Je geeft je grenzen aan, maar hebt oog voor het behoud van de relatie. Het is proactief gedrag waarmee je aan anderen duidelijk maakt wat voor jou belangrijk is. Je benoemt wat je dwars zit, je geeft aan waarom het een probleem is. Je stelt je kwetsbaar op, want je hebt het over jouw gevoel. Verderop in dit hoofdstuk kom ik nog terug op eerlijkheid en kwetsbaarheid. Je vraagt de ander je te helpen, zodat jij (en ook de ander) verder kunt.
Dat gaat als volgt: “Ik constateer een probleem”, “dit doet het met mij”, “verzoek tot oplossen doen”, “opdat het probleem wordt opgelost”.
Bijvoorbeeld: “Buurman, uw radio staat erg luid en ik kan daardoor niet slapen. Kunt u deze ook zachter zetten opdat ik rustig verder kan slapen?”
Dit doe je met rechte rug en opgeheven hoofd. Je spreekt duidelijk en zelfverzekerd. Over zelfvertrouwen gaan de volgende paragrafen. Als je als een muisje praat en alleen maar naar de grond kijkt komt dit natuurlijk niet assertief over. Je stapt op je buurman af op het moment dat hij de radio hard heeft staan. Niet twee weken later. Naast hoe het op de ander overkomt fop je je eigen brein ook met je houding en stemgeluid. Als je je bewust assertief opstelt, volgt je onderbewuste vanzelf.
Nee zeggen is ook assertiviteit. Ook dat doe je op het moment dat het je gevraagd wordt. Niet de volgende dag terugkomen en zeggen: “O ja, trouwens, over dat wat je gisteren vroeg, ehhh, eigenlijk, nou…” Kansloos. Natuurlijk kun je je fout van gisteren herstellen, maar dan op een assertieve manier. “Gisteren vroeg je mij dat te doen, ik heb toen ja gezegd. Mijn excuses, dat had ik niet moeten doen. Ik ga het niet doen, want dat is niet mijn verantwoordelijkheid. Ik stel voor dat je het bij Bert neerlegt.”
Houd het kort en wees duidelijk. Ga niet allemaal redenen en excuses erbij halen, die zwakken je uitspraak af. Wat je zegt klopt, en daarmee is het goed.
Natuurlijk is het lastig om voor het eerst assertief te zijn als je dat niet gewend bent. Ook hier geldt dat je klein begint en voortbouwt op je successen. Het zal je steeds makkelijker af gaan. Je krijgt meer zelfvertrouwen. Samen met kwetsbaarheid en eerlijkheid vormen die de elementen voor effectief gedrag. De komende blogs gaan dan ook over deze elementen.
Groeten,
Frank
Deze post (of een bewerking daarvan) is onderdeel van mijn boek ‘En nu echt!’. Klik hier voor meer info.
