Over je uitstelgedrag

BlogquoteUitstelgedrag

Beluister deze blog als podcast (waarin enkele passages ontbreken vanwege updates).

Je hebt veel te doen vandaag. Je hebt zelfs een lijstje gemaakt. Maar dat lijstje is te lang. En je moet morgen ook nog zoveel. En je wil ook relaxen. En Netflixen. En uit eten. En nou vraagt die collega ook nog wat. En je had je zo voorgenomen voor jezelf te kiezen. Waarom doe je niet gewoon de dingen waarvan je weet dat je ze moet doen? 

Eén van de redenen dat je niet altijd doet wat je had gepland te doen is dat je denkt dat het morgen beter zal zijn. Vandaag is een hele drukke dag, dus heb je niet genoeg tijd om je helemaal aan je plan te houden. Morgen heb je vast meer tijd, dus dan kun je er echt goed mee aan de slag. De volgende dag kom je er echter achter dat het ook dan best druk is, waardoor je alsnog niet doet wat je had willen doen. Morgen zal de wereld niet anders zijn en zal alles niet makkelijker zijn dan vandaag. De ideale omstandigheden komen niet.

Uitstelgedrag kan worden gedefinieerd als iets willen, dat niet doen en je er dan miserabel over voelen.

We vertonen uitstelgedrag om het onzekere gevoel te vermijden dat de gevolgen van de keuze geeft. Meestal ga je na een keuze wat doen. En vanuit je natuurlijke angst om te falen ben je bang dat dat niet lukt. Of op zijn minst onzeker.

Wat ook meespeelt is faalangst. Ik heb je al bijgepraat over de angst om te falen. Maar er zijn nog twee varianten op: positieve en negatieve faalangst.
Positieve faalangst is een focus op dat wat je niet gedaan hebt. Hoe veel je ook gedaan hebt, hoe hard je hebt gewerkt, je kijkt naar dat deel dat je niet hebt kunnen afstrepen op je to do lijst. Hoe hoger je normen zijn, hoe groter het gat tussen de realiteit en je norm zal zijn natuurlijk.
Bij negatieve faalangst kijk je zo tegen je norm op dat je niet meer weet waar je moet beginnen. Je raakt verlamd. Je gaat het toch niet redden. Ook hier geldt weer dat hoe langer je lijstje is van dingen die je zou willen doen vandaag, hoe meer je er tegenop ziet en in de wachtstand schiet.

Wanneer we anderen beoordelen op hun kunnen schalen we mensen die het kunstje al eens hebben laten zien hoger in dan zij die dat niet hebben gedaan. Logisch, want we hebben bewijs. We gaan er vanuit dat prestaties uit het verleden iets zeggen over de toekomst. Bij onszelf doen we dat echter andersom. We kijken naar onze potentie en ons verborgen talent. We denken aan die ene keer dat het bijna was gelukt. Verrassend dat we een keertje heel positief in kansen denken. Vervelend dat dit betekent dat we beter dingen niet nu kunnen doen, omdat we denken dat we het later beter zullen doen. Dus kunnen we nu beter even wachten op later. Denken we.
Ondertussen wordt het probleem groter en wordt het steeds lastiger je ingesleten gewoontes te veranderen.

De gemakkelijke keuze is de oppervlakkige keuze. Nu even lekker dertig mailtjes wegwerken of die presentatie voor volgende week voor gaan bereiden? Hé de telefoon gaat! En wat geeft Facebook daar voor melding?
Oppervlakkig werk geeft je korte termijn kicks door shots dopamine, maar laat je met een hol gevoel achter terwijl diep werk je voldoening geeft.
Ga je moeilijke keuzes uit de weg en laat je problemen uit het verleden doorsudderen leidt dit later tot problemen.
Je verleden bepaalt je toekomst. Niet opgeloste problemen uit het verleden zorgen voor emoties. Of heftigere emoties. En zorgen ervoor dat de boog altijd al een beetje gespannen is. Dit leidt tot de aanmaak van cortisol, tot stress en je had al gelezen wat dat allemaal voor gevolgen kan hebben.

Als je van plan bent iets te gaan waar je tegenop ziet stijgt je stressniveau. Op het moment dat je tegen jezelf zegt: “En nu ga ik het doen!” slaan al je stresssystemen aan. En net voordat je opstaat om aan de slag te gaan hoor je in je achterhoofd weer een stemmetje. Nee joh, niet doen. Blijf lekker zitten. Het kan morgen ook wel. Samen met de ‘het lukt je toch niet’, ‘je krijgt het toch niet af’ en misschien zelfs nog de ‘joh, zo belangrijk is het helemaal niet’ en ‘waar is het nou eigenlijk überhaupt helemaal goed voor’. Wat er werkelijk gebeurt is dat je de stresspiek om wil buigen. Je cortisol schiet omhoog en voordat het door het dak schiet wil je een escape. Je wil weg uit deze situatie. Een heel logische reactie natuurlijk.

Figuur 9: Ombuigen van je stressreactie

Als je voor een keuze staat heb je altijd de keuze uit tenminste twee alternatieven. Zo niet, is het geen keuze en ga je gewoon vooruit. Er kunnen ook meerdere keuzes zijn, maar voor nu houd ik het even bij twee. Een optie A en een optie B. Beide opties hebben zowel voor- als nadelen, plussen en minnen. Was dit niet het geval dan zou je direct een keuze kunnen maken en was het nauwelijks een keuze. De positie waar je bent is positie C. Vanuit die positie ben je aan het overwegen. Dat is goed en dat is belangrijk. Het is natuurlijk niet zo dat je zomaar blind een keuze moet maken.

Figuur 10: Keuzemodel

Je komt er al snel achter dat er geen wiskundige manier is om de plussen en de minnen tegen elkaar weg te strepen. Je bedenkt nog een systeem met wegingsfactoren, maar het komt er op neer dat je een keuze moet maken. Dan komt het uitstelgedrag om de hoek. Je onbewuste laat alles op je los wat het in zich heeft: je angsten, je programmering, je ziet van alles wat er niet is, je kijkt wat anderen doen en je remmende factoren houden je met alle macht op je plaats.
Positie C heeft echter ook plussen en minnen. Waar je bent heeft ook positieve en negatieve kanten. Bovendien geldt de wet van de verminderde meeropbrengst: de min van C wordt steeds groter want stilstand is achteruitgang. En je wordt ongeduldig. En vervelend. Je omgeving krijgt er last van. Je angst om er niet bij te horen begint te knagen. En zo raak je verstrikt in je eigen gedachten.

Nergens voor nodig natuurlijk. Maar om hier vanaf te komen moet je je onderbewuste gaan controleren en veel meer vanuit je bewuste, je regisseur gaan handelen. Maar zover zijn we nog niet.

Groeten,

Frank

Deze post (of een bewerking daarvan) is onderdeel van mijn boek ‘En nu echt!’.

En nu jij!

Als je nog niet uitgelezen bent, er staan nog 350 blogs voor je klaar. En bijna 100 podcasts. Of bestel een van mijn boeken.
Wil je een mailtje krijgen als er een nieuwe blog of podcast online staat en mijn boek ‘En nu jij!’ als ebook ontvangen? Schrijf je dan in voor mijn update.
Maar van lezen en luisteren alleen kom je niet vooruit. Wil je echt aan de slag? Start dan vandaag nog met mijn coachingsprogramma of schrijf je in voor een training.